Rozbiórka kina "Piast" w Słubicach. 90 lat nietuzinkowej historii

Ruszyła rozbiórka. Studenci ubolewają nad kawałkiem lokalnej historii

Całkiem niedawno na Viadrinie zakończyło się anglojęzyczne seminarium naukowe pt. „Cultural policies and research methodies” (Polityki kulturalne i metody badawcze) prowadzone przez dr. Marcina Poprawskiego w ramach koordynowanych przez niego studiów magisterskich „Master of Intercultural Communication” na temat komunikacji międzykulturowej.

Chodzi w sumie o 30 osób, w tym 10 studentów gościnnych, którzy do Słubic i Frankfurtu nad Odrą przybyli w ramach projektu wymiany studenckiej „Erasmus”, m.in. z Polski, Niemiec, Turcji i Ekwadoru. W serwisie społecznościowym Facebook powstała strona o nazwie „Save Kino Piast”, a student z Turcji Çağlar Damar nagrał krótki film z opiniami słubiczan na temat podjętej rozbiórki.

A opinie są podzielone. Jeden z rozmówców opowiada: „Sala widowiskowa jest w takim stanie, że dobrze, że ją burzą. Wszystko jest okradzione, poza tym ten dach jest w takim stanie, że nie radzę tam wchodzić w ogóle (…) Cała sala widowiskowa jest do zniszczenia (…) Kotłownię już wyburzyli_”. Inna mieszkanka Słubic spytana o plany rozbiórki mówi: „_Myślę, że jest to bezmyślne_”, a wtóruje jej sprzedawczyni ze sklepu naprzeciwko dawnego kina: „_Ja bym wolała kino.. Ja tutaj swoje dzieciństwo spędziłam (…) Ja tutaj chodziłam do kina, moje dzieci (...)”.

Rzeczywiście, rozbiórka już ruszyła a podstawą do tych działań jest pozwolenie nr 08/2009. Prace wykonywane przez firmę słubicką „Artel” Armana Sztachelskiego ruszyły na zlecenie inwestora Franciszka Kasjaniuka i pod nadzorem kierownika budowy Jana Szołtuna.

Historia kina „Piast”

Budynek kina został zaprojektowany pod nazwą „Filmpalast Friedrichstraße” przez niemieckiego architekta A. Rebigera z Berlina-Charlottenburg.

Uroczyste otwarcie nowego kina przy ul. Jedności Robotniczej 10 (wówczas Friedrichstraße 8) nastąpiło 15 stycznia 1925 r., a pierwszym wyświetlonym filmem był niemy dramat produkcji niemieckiej pt. „Carlos und Elisabeth”. Reżyserem dzieła był Richard Oswald, wł. Richard W. Ornstein - wiedeński Żyd, który po dojściu Hitlera do władzy udał się na emigrację. Światowa premiera samego filmu „Carlos und Elisabeth” miała miejsce 26 lutego 1924 r., a jego fabuła bazowała na prawdziwej historii narzeczeństwa Elżbiety de Valois oraz księcia Asturii Don Carlosa (ostatecznie Elżbieta poślubiła jego ojca Filipa II i tym samym została królową Hiszpanii). Role tytułowe zagrali Conrad Weidt oraz Dagny Servaes.

„Filmpalast Friedrichstraße” został zamknięty 1930 r., a budynek wykorzystywano jako salę taneczną „Elyseum”. Obiekt powrócił do swojej pierwotnej funkcji 3 grudnia 1937 r. wraz z wyświetleniem filmu „Patrioten” w reżyserii Karla Rittera. Światowa premiera tego filmu miała miejsce 24 sierpnia 1937 r., a główne role zagrali Lída Baarová oraz Mathias Wieman.
Po II wojnie światowej prawobrzeżna część Frankfurtu stała się samodzielnym miastem Słubice, a budynek kina znalazł się w granicach Polski. W 2005 r. kino zostało zamknięte, a parter budynku wykorzystywano jeszcze przez jakiś czas jako sklep z warzywami i kwiatami (na jednej ze ścian wciąż wisi kalendarz, który zatrzymał się na czerwcu 2005 r.).

Frankfurcki historyk Eckard Reiß wspomina, że Kino „Piast” po raz pierwszy odwiedził w 1980 r., a grano wtedy akurat „Gwiezdne wojny”. Zarówno on, wielu pracowników i studentów Viadriny, jak i dr Andreas Billert (współautor Lokalnego Programu Rewitalizacji Miasta Słubice 2010-2013) zaangażowali się w 2009 r. w akcję obrony kina „Piast” przed rozbiórką. Efektem tych działań było wpisanie ściany frontowej do rejestru ochrony zabytków. Obecnie opustoszałe kino „Piast” popada w ruinę, a prywatny właściciel zlecił rozbiórkę budynku (według jednego z napotkanych na miejscu rozmówców pozostać ma jedynie ściana frontowa).

Historia kin na pograniczu polsko-niemieckim, w tym kina „Piast”, stała się tematem pracy doktorskiej Magdaleny Abraham-Diefenbach - Polki zasiadającej w zarządzie Instytutu Historii Stosowanej we Frankfurcie i doktorantki Centrum Studium Niemieckich i Europejskich im. Willy'ego Brandta we Wrocławiu. Dzieje ul. Jedności Robotniczej, w tym także budynku kina „Piast”, zostały opisane na tablicy, która od czerwca 2012 r. w ramach projektu „Ścieżka edukacyjna po historycznych miejscach Słubic” wisi na budynku biblioteki miejskiej w Słubicach.

Czas pokaże, jak potoczą się dalsze losy tego miejsca, prawdopodobnie powstanie tu kolejna galeria. Tymczasem tym, którzy pamiętają kino „Piast”, pozostaje tylko wspomnień czar.